'Geestelijke Zinnebeelden'
Over onze nieuwe 'Geestelijke Zinnebeelden'
Onlangs is bij de Bunyan Stichting een bijzondere uitgave verschenen: een nieuwe druk van het onbekende 'Geestelijke Zinnebeelden'. Wat voor een boek is dit?
Voor Jongens en meisjes
De oorspronkelijke titel van dit werk is A Book for boys and girls. Het is ook wel verschenen onder de titel Country rhymes for children. En nog weer later is het uitgegeven onder de titel Divine emblems or temporal things spiritualized fitted for use of boys and girls. Deze laatste titel laat zien wat Bunyan feitelijk bedoeld heeft met zijn werk. Geestelijke (of vrome) emblemen uit het dagelijks leven speciaal bedoeld voor jongens en meisjes. Dus geestelijke lessen uit gewone dingen (zoals mensen, dieren, bloemen, planten, de zon, vogels en stenen) op een eenvoudige manier verteld voor de jeugd. Het is opmerkelijk dat het boek niet is uitgegeven tijdens het leven van John Bunyan. De reden daarvoor is niet bekend. Er is wel een aankondiging over een mogelijke uitgave van het werk in het boek Een ding is nodig, dat in het sterfjaar van Bunyan (1688) verscheen. In de allereerste uitgaven stonden nog geen illustraties. Later zijn de pentekeningen en gravures opgenomen. De pentekeningen uit deze uitgave komen uit de Engels editie van 1767 (uitgave van W. Johnston, Ludgate Hill).
Nederlandse uitgave door Huet
In het Nederlands verscheen het werk voor het eerst in 1870. De vertaling is van de dichter-predikant D.P.M. Huet. Hij gaf het boek uit onder de titel Geestelijke Zinnebeelden voor Jong en Oud. Huet gaf een dichterlijke vertaling. Ds. Huet (1827-1895) was in zijn tijd een opmerkelijk en spraakmakend predikant. Hij is geboren in Amsterdam en komt uit een familie van Waalse (dus van oorsprong Franstalige) predikanten. Tijdens zijn studententijd nam hij het niet zo nauw en dat is waarschijnlijk de reden dat zijn familie hem naar Zuid-Afrika stuurde. Daar was hij predikant in diverse plaatsen. In 1867 keerde hij naar Nederland terug en werd reizend predikant voor de Confessionele Vereniging. In 1870 werd hij predikant in Veenendaal en later in Dirksland, Nunspeet en Goes. Door zijn vurig temperament en zijn welsprekendheid groeide hij uit tot een gewild opwekkingsprediker. Als dichter maakte hij ook naam. Met name zijn Afrikaansche gedichten waren erg populair. Een bekend gedicht van Huet is:
Geen berouw of boetedoening
Delgt mijn snode misdaan uit
Geef mij Jezus tot verzoening,
Die de zonden buitensluit.
Jezus slechts kan mij genezen
Van mijn vreselijk zielsbederf.
Jezus moet mijn redder wezen,
geef mij Jezus of ik sterf.
Eenvoudige en praktische zaken
Naar alle waarschijnlijkheid heeft Bunyan de in totaal 49 gedichten uit zijn boekje direct geschreven voor zijn jongste zoon Joseph. Indirect natuurlijk ook voor alle kinderen in Engeland. Bunyan wilde uit de eenvoudige en praktische zaken uit de natuur geestelijke lessen leren. Zo kunnen kinderen (en natuurlijk ook ouderen) de geestelijke lessen beter begrijpen. Zo overdenkt hij bijvoorbeeld het leggen van een ei door een kip en verbindt daar een les aan over de wedergeboorte van een mens. Of het werk van een bij. Dan lezen we dat hij zegt dat de bij uitvliegt en honing mee naar huis brengt, maar sommigen die de honing zoeken vinden juist een angel. Dus vergelijkt Bunyan de bij en de honing met de zonde: de zoetheid van de zonde heeft voor menig mens de dood tot gevolg gehad. Er komen dus veel zaken uit de natuur aan de orde. Bunyan was een scherp waarnemer van de natuur en de wereld om hem heen. Maar er komen ook praktische zaken van zijn tijd aan de orde. Zo gaat het over de verhoging van de prijs van het brood. En ook over een musicus die wel de muziek technisch goed speelt, maar de muziek wat de inhoud betreft niet begrijpt. Het langste gedicht is een vergelijking tussen de zondaar en de spin. Dit boekje is ook diverse keren apart uitgegeven. Er is overeenkomst tussen de gedichten die Bunyan in de Christen- en Christinnereis gebruikt. Ook daar neemt hij zaken uit de natuur en Gods schepping om er geestelijke lessen aan te verbinden.
Bunyan sluit hier overigens aan bij een heel populair genre in de 16e tot en met de 18e eeuw: de emblemata. Populair gezegd: een praatje bij een plaatje. Het genre vindt zijn oorsprong in de klassieke oudheid en kwam door de renaissance in de 16e eeuw opnieuw tot leven. Een heel oude bundel is die van Theodorus de Beza met het bekende principe: plaatje uit het dagelijks leven en geestelijke uitleg. Ook de dichters Roemer Visscher, Hooft, Cats en later Jan Luiken schreven diverse emblematabundels.
Onze bewerkingen
Wij hebben de tekst van deze uitgave enigszins herspeld, maar verder in de 19e eeuwse stijl laten staan. Ook hebben we de oorspronkelijke pentekeningen behouden. Neem en lees. In zijn vertaling schrijft de eerste Nederlandse bewerker Huet het volgende en daar sluiten we van harte bij aan: “Moge dit werkje een gunstig onthaal vinden en velen, jong en oud de ogen openen voor de ernstige dingen der eeuwigheid, die achter de uiterlijke oppervlakte van het zichtbare verborgen liggen”.
'Geestelijke Zinnebeelden' is nu online te bestellen in onze webshop
0342 46 1552
info@bunyanstichting.nl
Thorbeckelaan 22d, Barneveld
NL 18 RABO 0305 5712 65